Phiếu bài tập Mùa xuân nho nhỏ cung cấp cho học sinh một số bài tập tham khảo.
Phiếu bài tập Mùa xuân nho nhỏ số 1
| Cho câu thơ sau: Mọc giữa dòng sông xanh ………………………….. Câu 1: Hãy chép chính xác những dòng thơ còn lại để hoàn thiện khổ thơ? Đoạn thơ trên trích trong bài thơ nào của ai? Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ? Câu 2: Xác định thể thơ và phương thức biểu đạt chính của khổ thơ em vừa chép? Câu 3: Chỉ ra thành phần biệt lập được sử dụng trong khổ thơ vừa chép?Câu 4: Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ? Câu 5: Viết đoạn văn(7-10 câu) trình bày cảm nhận về bức tranh thiên nhiên được thể hiện trong đoạn thơ( trong đoạn văn có sử dụng phép thế và gạch chân phép thế đó) |
Gợi ý:
Câu 1: Đoạn thơ được trích trong bài “ Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải
Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ ra đời tháng 11/ 1980 trong hoàn cảnh đặc biệt:- Đất nước vừa trải qua cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc, nên kinh tế còn trì trệ, kém phát triển.
– Thanh Hải lúc đó đang nằm trên giường bệnh, sống những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời.
Câu 2: – Thể thơ: 5 chữ
– Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm
Câu 3: Từ “ơi” trong câu thơ “ Ơi con chim chiền chiện” thuộc thành phần biệt lập dùng để gọi đáp.
Câu 4:
– Biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác qua câu thơ “ Từng giọt long lanh rơi; Tôi đưa tay tôi hứng”
Tác dụng: Thể hiện cảm xúc say sưa ngây ngất của tác giả trước cảnh đất trời xứ Huế vào xuân. Đồng thời tác giả còn muốn hòa nhập vào thiên nhiên, đất trời. Từ đó cho thấy được tình yêu thiên nhiên của tác giả.
– Nghệ thuật đảo ngữ qua hai câu thơ “ Mọc giữa dòng sông xanh; Một bông hoa tím biếc”
Tác dụng: Tác giả đặt từ “ mọc” lên đầu câu cho thấy được sức sống mãnh liệt, sự vươn lên trỗi dậy của bông hoa. Từ đó, cho ta thấy được sức sống mãnh liệt của mùa xuân thiên nhiên.
– Nghệ thuật nhân hóa lời gọi “ơi” và lời hỏi “ chi”
Tác dụng : Câu thơ đã trở thành lời trò truyện trực tiếp với thiên nhiên, bộc lộ sự ngạc nhiên, xúc động trước vẻ đẹp của mùa xuân.
Câu 5: Cần trình bày một cách tự nhiên, chân thành những cảm nhận của bản thân về đoạn thơ được trích.
- Vẻ đẹp trong sáng, đầy sức sống của xứ Huế mùa xuân. Bức tranh được nhà thơ vẽ với màu sắc hài hoà, điểm vào đó là âm thanh cao vút, vui tươi, rộn ràng…
- Động từ mọc đảo lên đầu câu nhấn mạnh sự sống của bông hoa.
+ Tình cảm của nhà thơ.
+ Tình yêu mùa xuân thể hiện qua bức tranh xuân, qua câu hỏi con chim chiền chiên.
+ Hành động “hứng” giọt long lanh rơi là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. Sự níu giữ, yêu tha thiết mùa xuân, cuộc đời, dồn vào hành động ấy.
Đoạn văn tham khảo:
Đoạn thơ trên được trích trong văn bản “ Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải đã rất thành công trong việc thể hiện bức tranh thiên nhiên mùa xuân xứ Huế thật đẹp và đầy sức sống(1). Tác giả đã sử dụng nghệ thuật đảo ngữ, động từ “mọc” được đặt ở ngay đầu câu thơ cho thấy được sức sống mãnh liệt của bông hoa(2). Không gian cao rộng của bầu trời, rộng dài của dòng sông, màu sắc hài hòa của bông hoa tím biếc và màu xanh của dòng sông- màu sắc đặc trưng của xứ Huế (3). Rộn rã, tươi vui giữa âm thanh của tiếng chim chiền chiện, lan tỏa khắp bầu trời xuân(4). Các từ “ơi”, “ chi”, “ mà” như những lời trò chuyện với thiên nhiên thật trìu mến, thân thương(5).
Đặc biệt hình ảnh ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “Từng giọt long lanh rơi; Tôi đưa tay tôi hứng” đã thể hiện cảm xúc say xưa, ngây ngất của nhà thơ trước đất trời xứ Huế vào xuân(6). Tóm lại, với việc sử dụng thể thơ ngũ ngôn gần với giọng điệu dân ca miền Trung tạo ra âm hưởng nhẹ nhàng và tha thiết, thấm vào lòng người đoạn thơ cho ta thấy lòng yêu thiên nhiên và tình yêu cuộc sống sâu sắc của nhà thơ(7).
Phiếu bài tập Mùa xuân nho nhỏ số 2
| Cho đoạn thơ: Mùa xuân người cầm súng Câu 1: Tác giả nhắc tới hai lớp người: “ người cầm súng” và “ người ra đồng”. Điều đó có ý nghĩa gì? Câu 2: Em hiểu như thế nào về hình ảnh “lộc”? Câu 3: Tìm các biện pháp sử dụng trong khổ thơ và nêu tác dụng?Câu 4: Xét về mặt cấu tạo, các từ “ hối hả”, “ xôn xao” thuộc kiểu từ gì? Theo em , việc sử dụng các từ đó có tác dụng như thế nào? Câu 5: Viết đoạn văn phân tích để làm rõ giá trị của điệp ngữ trong đoạn thơ trên? Gợi ý:Câu 1: Tác giả nhắc tới hai lớp người: “ người cầm súng” ( những người lính nơi tiền tuyến) và “ người ra đồng”( những người nông dân ở hậu phương). Điều đó có ý nghĩa: – Chỉ rõ hai nhiệm vụ quan trọng của nước ta lức bấy giờ là chiến đấu và sản xuất, bảo vệ và xây dựng đất nước. – Chỉ rõ hai lực lượng nòng cốt của cách mạng lúc bấy giờ. Câu 2: “lộc” vừa có nghĩa thực là chồi non xanh biếc( trên vòm lá ngụy trang của người lính), là mạ non trên những cánh đồng của người nông dân- dấu hiệu đặc trưng của mùa xuân vừa là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho sức sống của mùa xuân, c ủa đất nước trong giai đoạn chuyển mình, gợi lên niềm tin vào một cuộc sống tươi đẹp phía trước. Câu 3:– Ẩn dụ “lộc” gợi sức sống mới, gợi những thành quả trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. – Điệp từ “mùa xuân”, “lộc” nhấn mạnh sắc xuân, sức xuân đang dâng tràn trên mọi miền đất nước. Điệp ngữ “tất cả như” kết hợp với hai từ láy “ hối hả” và “xôn xao” nhấn mạnh không khí chung- nhộn nhịp, khẩn trương và tâm trạng chung- rộn ràng, náo nức của con người trong công cuộc chiến đấu, bảo vệ và xây dựng đất nước. -> các biện pháp tu từ đã vẽ nên bức tranh mùa xuân của đất nước tràn đầy sức sống. Câu 4: Xét về mặt cấu tạo, các từ “ hối hả”, “ xôn xao” là các từ láy. Từ láy tượng hình “hối hả” và tượng thanh “xôn xao” đã tái hiện không khí lao động vô cùng khẩn trương, sôi động của cả đất nước khi đứng trước những nhiệm vụ cách mạng mới, đồng thời diễn tả niềm vui, sự náo nức trong mỗi con người. Câu 5: Đoạn văn tham khảo:Đoạn thơ trên trích trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” của tác giả Thanh Hải đã rất thành công trong việc thể hiện rõ giá trị của các điệp ngữ được sử dụng trong đoạn thơ. Các điệp ngữ trên đều được nằm ở đầu các câu thơ. Vị trí đó có lẽ chính là dụng ý của nhà thơ để tạo nên cái hay cho bài thơ. Tác giả vừa sử dụng điệp ngữ nối liền và điệp ngữ cách quãng để tạo nên sự phong phú cho các điệp ngữ, tránh sự nhàm chán. Cách sử dụng điệp ngữ trong đoạn thơ trên nhà thơ còn muốn tạo nhịp điệu cho câu thơ, đoạn thơ. Các điệp ngữ tạo nên điểm nhấn cho câu thơ như nốt nhấn ở một bản nhạc, góp phần gợi không khí sôi nổi, khẩn trương, tấp nập của bức tranh đất nước vừa lao động, vừa chiến đấu. |
Phiếu bài tập số 3
| Cho câu thơ: “ Đất nước bốn nghìn năm” Câu 1: Hãy chép tiếp những câu thơ tiếp theo để hoàn thiện khổ thơ? Câu 2: Trong khổ thơ nhà thơ đã có những suy nghĩ và cảm xúc gì về đất nước? Câu 3: Hình ảnh đất nước được miêu tả bằng những biện pháp tư từ nào? Nêu tác dụng của các biện pháp tu từ đó? Câu 4: Đã có nhiều nhà thơ sáng tạo nên những hình ảnh đất nước rất đẹp. Thế nhưng, nếu đã đọc Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải, ta không thể quên khổ thơ:Đất nước bốn nghìn năm Em hãy trình bày ấn tượng của tác giả về đất nước qua việc phân tích các biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ trên? |
Gợi ý:
Câu 1: Hs chép chính xác khổ thơ.
Câu 2: Suy nghĩ và cảm xúc của nhà thơ về đất nước:
– Tác giả tổng kết lịch sử mấy ngàn năm của đất nước bằng hai tính từ rất ngắn gọn, hàm súc/; “ vất vả, gian lao”, thể hiện sự thấu hiểu, tình yêu, sự trân trọng, tự hào về lịch sử dân tộc.
– Tin tưởng, tự hào về vẻ đẹp lung linh, sự phát triển mạnh mẽ, tương lai rạng ngời và sự trường tồn của đất nước.
Câu 3: Hình ảnh đất nước được miêu tả bằng biện pháp tư từ nhân hóa( vất vả, gian lao, đi lên) và so sánh ( đất nước như vì sao). Tác dụng bộc lộ tình yêu, niềm tự hào về đất nước và niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước.
Câu 4:
Trong bốn câu thơ, Thanh Hải đã nhân hoá đất nước vất vả và gian lao. Hình ảnh đất nước trở nên gần gũi, mang vóc dáng người mẹ, người chị tần tảo, cần cù “vất vả và gian lao”.
- Khi so sánh đất nước với “vì sao cứ đi lên phía trước”, nhà thơ đã sáng tạo nên hình ảnh đất nước rất khiêm nhường (là vì sao chứ không dùng hình ảnh mặt trời) nhưng cũng rất tráng lệ. Là một vì sao nhưng ở vị trí đi lên phía trước dẫn đầu. Đó là hình ảnh tiên phong của cách mạng Việt Nam, của đất nước trong lịch sử thế giới.
- Hình ảnh thơ đặc sắc và hàm súc, ca ngợi sự trường tổn, hướng về tương lai của đất nước. Đó chính là lòng tự hào dân tộc sâu sắc.
**Đoạn văn tham khảo:
Để làm cho đoạn thơ trên gây ấn tượng sâu sắc, chúng ta không thể không nhắc tới cách sử dụng các biện pháp tu từ được nhà thơ sử dụng trong đoạn thơ. Trong bốn câu thơ, Thanh Hải đã nhân hoá đất nước “vất vả và gian lao” kết hợp với nghệ thuật hoán dụ “ đất nước” đã cho ta thấy được hình ảnh một đất nước trải dài hàng ngàn năm lịch sử để phát triển và đi lên. Hình ảnh đất nước trở nên gần gũi, mang vóc dáng người mẹ, người chị tần tảo, đảm đang, tháo vát, cần cù vươn lên trong cuộc sống.
Khi so sánh đất nước với “vì sao cứ đi lên phía trước”, nhà thơ đã sáng tạo nên hình ảnh đất nước rất khiêm nhường (là vì sao chứ không dùng hình ảnh mặt trời) nhưng cũng rất tráng lệ. Là một vì sao nhưng ở vị trí đi lên phía trước dẫn đầu. Đó là hình ảnh tiên phong của cách mạng Việt Nam, của đất nước trong lịch sử thế giới. Các biện pháp tu từ đã tạo nên dấu ấn cho đoạn thơ, hình ảnh thơ đặc sắc và hàm súc, ca ngợi sự trường tổn, hướng về tương lai của đất nước. Đó chính là lòng tự hào dân tộc sâu sắc.
Trên đây là Phiếu bài tập Mùa xuân nho nhỏ. Mời các bạn tham khảo thêm các bài viết khác của trang.
Xem thêm:
